فعالان بازارهای مالی برای افزایش سودآوری و کاهش ریسک‌های معاملاتشان از استراتژی‌های گوناگونی استفاده می‌کنند. قرارداد اختیار معامله یکی از ابزارهای موثر برای کاهش ریسک و افزایش سرمایه معامله‌گران در روندهای نزولی بازار است که اجرای صحیح آن سود بالایی را به همراه دارد. این روش معاملهگری در کنار استراتژی‌های پیشرفته مانند: بازار معاملات آتی، اوراق بهادار و بازارهای دیگر بستری امن را برای معامله در اختیار فعالان حوزه سرمایه قرار می‌دهد.
قرارداد اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله (Options Contract)، یک نوع قرارداد دو طرفه بین خریدار و فروشنده است که در آن بورس اوراق بهادار، مسئولیت بررسی اختیار معاملات سهام در واحدهای بورسی را بر عهده دارد. با این انعقاد این قرارداد، خریدار سهام، مقدار معینی از دارایی تعیین‌شده را با قیمتی مشخص و در بازه زمانی معین خریداری می‌کند. در واقع در قرارداد اختیار معامله دو طرف به توافق می‌رسند که در آینده‌ای نزدیک معامله‌ای را انجام دهند.
توجه داشته باشید که برای خرید یا فروش سهم در زمان تعیین شده اجباری وجود ندارد. معمولا معامله‌گران باتجربه‌تر برای کاهش ریسک پوزیشن‌های باز معاملاتی خود از این قرارداد استفاده می‌کنند. به همین دلیل قراردادهای اختیار معامله به بازارهای آتی شباهت بسیاری دارند.
مزایای قرارداد اختیار معامله
انجام و تنظیم قرارداد اختیار معامله، ضمن کمک به کاهش ریسک سرمایهگذاری و اطمینان از مدیریت اصولی سرمایه‌ها، مزایای دیگری نیز به همراه دارد. به همین دلیل بسیاری از فعالان بازار سرمایه در روندهای نزولی از مزایای این استراتژی معاملاتی بهره‌مند می‌شوند.
بر همین اساس مزایای قرارداد اختیار معامله عبارت‌اند از:
- برخورداری از اهرم مالی
- امکان تصمیم‌گیری مناسب تا زمان سررسید
- امکان کسب درآمد دو طرفه از روندهای نزولی و صعودی بازار بر خلاف بازار سهام
چه مفادی در قرارداد اختیار معامله وجود دارند؟
در زمان انعقاد قرارداد اختیار معامله باید مواردی ذکر شوند تا خط مشی شما برای انجام معاملات را مشخص کنند. البته مفاد مندرج در قرارداد ارتباطی با پاداش اختیار معامله ندارند و این پاداش بر اساس معیارهایی مانند: قیمت دارایی مورد نظر، قیمت هدف، زمان باقی‌مانده تا تاریخ انقضا و نوسان بازار تعیین می‌شود.
بر همین اساس مفاد ضروری در قرارداد اختیار معامله عبارت‌اند از:
- مبلغ یا قیمت اختیار معامله (Premium): مبلغ پرداختی از سوی خریدار به فروشنده
- دارایی پایه (Underlying asset): دارایی موضوع قرارداد
- قیمت اعمال یا قیمت توافقی (Exercise price or Strike price): قیمت مشخص‌شده در زمان عقد قرارداد
- سررسید یا تاریخ انقضا (Exercise date or Expiration date or Maturity): تاریخ ذکرشده در قرارداد معامله
انواع قرارداد اختیار معامله از نظر حق اختیار
معامله‌گران بازار بورس برای انعقاد قرارداد اختیار معامله با دو نوع قرارداد روبه‌رو هستند. این قرارداد را می‌توان بر اساس حق اختیار، در سود یا زیان بودن و سبک اعمال دسته‌بندی کرد؛ اما تقسیم‌بندی آن از نظر حق اختیار رایج‌تر است.
بر همین اساس مهم‌ترین انواع قرارداد اختیار معامله از نظر حق اختیار عبارت‌اند از:
- اختیار خرید (call option): این قرارداد امکان خریداری یک سهم در زمانی مشخص از آینده و در ازای پرداخت مبلغی تعیین شده را در اختیار خریدار قرار می‌دهد
- اختیار فروش (put option): این قرارداد به امکان فروش مقدار مشخصی از یک دارایی را در زمانی مشخص و با دریافت مبلغی تعیین‌شده، برای خریدار به وجود می‌آورد
انواع قراردادهای اختیار معامله از نظر سبک اعمال
نوع دیگری از دسته‌بندی برای قراردادهای اختیار معامله وجود دارند که از نظر سبک اعمال تقسیم‌بندی می‌شوند. معمولا این قراردادها تا حد قابل توجهی به زمان وابسته هستند و خریداران برای افزایش امنیت دارایی‌ها و مدیریت بهتر سرمایه‌هایشان باید با این قراردادها آشنا باشند. در ادامه به معرفی این قراردادها اشاره می‌کنیم.
قرارداد اختیار معامله اروپایی؛ قرارداد رایج در بازار بورس ایران
اولین گروه از انواع قراردادهای اختیار معامله از منظر سبک اعمال، اختیار معامله اروپایی است. در این قرارداد، خریدار زمانی می‌تواند از اختیارات خود استفاده کند که سررسید قرارداد رسیده باشد. به‌عنوان‌مثال در صورت انعقاد قرارداد اختیار معامله به‌صورت یک ساله، خریدار فقط در پایان یک سال امکان استفاده از حق اختیار خود را دارد.
قرارداد اختیار معامله آمریکایی
نوع دیگری از قرارداد اختیار معامله از نظر سبک اعمال وجود دارد که در بازار بورس ایران انجام نمی‌شود. در این قرارداد خریدار می‌تواند حتی زودتر از مدت‌زمان تعیین‌شده از اختیار خود استفاده کند و نیازی به پایان زمان معین نیست.
پارامترهای اختیار معامله (Greeks)
در زمان اجرای قرارداد اختیار معامله برخی پارامترها وجود دارند که به‌صورت یونانی مشخص شده‌اند. این پارامترها با تاثیرگذاری بر روی قیمت پاداش اختیار معامله، مقادیری آماری هستند که برای تخمین خطر و ریسک یک قرارداد از آن‌ها استفاده می‌شود.
بر همین اساس پارامترهای اختیار معامله عبارت‌اند از:
- دلتا (Delta): محاسبه میزان تغییر قیمت یک قرارداد اختیار معامله نسبت به قیمت دارایی مورد نظر با این پارامتر انجام می‌شود
- گاما (Gamma): نشان‌دهنده نرخ تغییر دلتا در گذر زمان است
- تتا (Theta): این پارامتر میزان تغییر قیمت نسبت به یک روز نزدیک‌تر شدن به سررسید انقضای قرارداد را مشخص می‌کند
- وگا (Vega): با این پارامتر نرخ تغییر قیمت قرارداد نسبت به یک درصد تغییر در میزان نوسان بازار محاسبه می‌شود
قرارداد اختیار معامله چه ریسک‌هایی دارد؟
با وجود مزایای فراوان استفاده از قرارداد اختیار معامله، به‌کارگیری این استراتژی در صورت عدم تسلط به مفاهیم مدیریت ریسک و سرمایه، خطراتی جدی را برای دارایی‌های شما به دنبال دارد. به همین دلیل در زمان تصمیم برای استفاده از این امکان، بهتر است کاملا به فرایندها و زیروبم این نوع معاملات آشنا باشید.
بر همین اساس ریسک‌های قرارداد اختیار معامله عبارت‌اند از:
- احتمال کال مارجین شدن
- عدم وجود عرضه و تقاضای بالا برای نماد مربوطه
با پارس ژورنال ریسک معاملات خود را در بورس کاهش دهید
فرقی نمی‌کند از کدام روش معاملاتی در بازار سرمایه استفاده می‌کنید، تدوین یک ژورنال معاملاتی مستند و مدون، در تضمین امنیت سرمایه‌های شما و جلوگیری از افت ارزش دارایی‌هایتان موثر است. بسیاری از فعالان حرفه‌ای بازار بورس با تدوین ژورنال معاملاتی و بایگانی کردن اطلاعات لازم در اجرای قرارداد اختیار معامله، به فرایند معاملهگری خود نظم می‌بخشند.
پارس ژورنال از جامع‌ترین پلتفرم‌های ثبت اطلاعات در بازارهای مالی است. وب‌سایت ما با در اختیار قرار دادن امکانات آنالیز و بررسی حرفه‌ای پرتفولیو و فعالیت‌ها، به شما برای نظم بخشیدن و شناسایی نقاط ضعف و قدرتتان کمک می‌کند. شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و شناخت امکانات سایت پارس ژورنال، از بخش‌های مختلف سایت ما دیدن کنید.